TIP TARİHİN BİLİNEN İLK PROTEZİ
Arkeologlar, antik Mısır dönemine ait olan yapay ayak parmaklarının, sanıldığı gibi sadece kozmetik amacı taşımadığını ancak dünyanın ilk protezleri olabileceğini ifade etti.
Arkeologlar, Mısır’ın Nil Nehri kenarında yatan antik Luksor kentine yapılan kazılarda üç parça ahşap ve deriden ayak parmağı buldu. Tarihin ilk protezi olabileceği öne sürülen ve M.Ö 950-710 yıllarına ait olduğu düşünülen parmaklar, kadın bir mumyanın mezarında bulundu. Arkeologlar ayrıca, M.Ö 600 yılına işaret eden, ezilmiş kağıttan yapılmış bir ayak parmağı da ortaya çıkarıldı.
İngiltere’nin Manchester Üniversitesi’nde araştırmacı olan Dr. Jacky Finch, keşfedilen parmakların kozmetik amaçlara mı hizmet ettiğini, yoksa kullanan kişinin yürümesine mi yardımcı olduğu konusunda araştırma yaptı. Bilim insanları, antik Mısırlıların ölen kişinin mezarına geleneksel olarak sahte vücut parçaları koyduğunu bilse de, bu parçaların sadece bir ritüelin parçası olmakla kalmayabileceği ileri sürüldü.
Finch, araştırması hakkında, “Bulunan parmakların hangi amaca hizmet ettiğini anlamak için Mısır bilimi uzmanlarına danışmanın yanı sıra protezlere ilişkin bilgisayar modellerine dayanan analizler gerçekleştirmemiz lazım” dedi. Finch, ayak baş parmağı olmayan iki gönüllünün yardımıyla, bulunan sahte parmakların insan ayağına uyup uymadığını kontrol etti.
Salford Üniversitesi’nin Rehabilitasyon ve İnsan Performansı Araştırma Merkezi’ne bağlı Gait Laboratuvarı’nda gerçekleştirilen testlerde, antik sahte parmakları kullanan gönüllülerin nasıl hareket ettiği kameralar ve bilgisayar programlarıyla takip edildi.
RAHAT YÜRÜMEYİ BAŞARDILAR
Gönüllülere, ilk olarak ayakkabıyla 12 metre yürümeleri söylendi. Ardından, sahte parmakların yer aldığı sandaletleri giyerek aynı mesafeyi yürümeleri istendi. 10 özel kamera deneklerin hareketini takip ederken, üzerinde yürüdükleri özel mat, adımların basıncını ölçtü. Ölçümler sonucunda, sol ayağa dayandırılan en iyi 10 yürüyüş tespit edildi.
Ölçümler, ilk denek ezilmiş kağıttan yapılan parmağı sandaletli ve sandaletsiz olarak giydiğinde, sol ayak baş parmağının sağladığı bükülme kabiliyetinin yüzde 87’sini sağladığını gösterdi. Ahşap-deri yapımı olan üç parmakla yapılan test ise yüzde 78 başarı oranında kaldı. İkinci deneğin testinde ise sandalet olsun olmasın, protezlerle yüzde 60-63 arasında bir bükülme kabiliyeti elde edildi.
Protez parmakları giydikleri zaman, deneklerin basınç hareketleri aşırı bir değer göstermedi. Bu bulgu, protezlerin kullanımında gerçek dokulara zarar oluşturacak bir olumsuzluğun bulunmadığını gösterdi. Ancak protezlerle beraber kullanılan sandalet tek başına giyildiğinde, ayakta rahatsızlık hissi oluştu.
Finch, “Basınç verileri, ayak baş parmağı eksik olduğu zaman antik Mısırlıların sandalet giymekte zorlandıklarına işaret etti… Tabii ki daha rahat yürümek için çorap veya ayakkabı giyiyor olabilirlerdi. Ancak araştırmalarımız, protez parmaklarla sandalet giymenin çok daha rahat olduğunu gösteriyor” dedi.
Denekler, testlerin sonucunda ezilmiş kağıttan yapılan ve iyi bir kozmetik aksesuarı olduğu bilinen antik parmakla yürümenin daha rahatsız edici olduğunu söyledi. Öte yandan, ahşap-deri parmaklar son derece rahat bulunurken, gönüllülerden bir tanesi böyle bir protez kullanmaya başlayabileceğini ifade etti.
Finch, “Elde edilen sonuçlara bakılırsa, antik Mısır’a ait bazı orijinal eserlerin protez amaçlı kullanılmış olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
Kaynak: ntv.com
